Η γλωσσική ανάπτυξη ξεκινάει από τους πρώτους μήνες ζωής και είναι συνδεδεμένη με την έμφυτη ανάγκη για επικοινωνία και την κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου.

Ενδεικτικά τα στάδια γλωσσικής ανάπτυξης:
Έως 6 μηνών

• Αντιδράει στους ήχους.
• Στρέφει το κεφάλι του προς την πηγή του ήχου.
• Χαμογελάει σε οικεία πρόσωπα.
• Παράγει ήχους.

Έως 12 μηνών

• Καταλαβαίνει απλές οδηγίες.
• Κατανοεί το όχι.
• Λέει μαμά, μπαμπά.
• Επικοινωνεί μη λεκτικά.
• Ανταποκρίνεται στο όνομά του.

 
Έως 18 μηνών

• Καταλαβαίνει απλές προτάσεις.
• Αναγνωρίζει 2-3 μέρη του σώματος.
• Δείχνει αντικείμενα και εικόνες.
• Ονομάζει οικεία αντικείμενα – εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του.
• Μιμείται ήχους
• Η ομιλία του δεν είναι ακόμα κατανοητή από όλους.

Έως 24 μηνών

• Καταλαβαίνει σύνθετες οδηγίες.
• Αναγνωρίζει περισσότερα μέρη του σώματος.
• Λέει το όνομά του.
• Συνδυάζει ουσιαστικό και ρήμα.
• Χρησιμοποιεί προτάσεις με 2-3 λέξεις.
• Χρησιμοποιεί 1-2 προσωπικές αντωνυμίες.

Έως 3 ετών

• Κατανοεί απλές ιστορίες.
• Χρησιμοποιεί περισσότερες αντωνυμίες.
• Χρησιμοποιεί προτάσεις.
• Κάνει ερωτήσεις.
• Χρησιμοποιεί πληθυντικό και προθέσεις.
• Εκφράζει άρνηση με τα όχι, μη, δεν.
• Η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή.

Έως 4 ετών

• Καταλαβαίνει χωρικές, ποσοτικές και περιγραφικές έννοιες.
• Ομαδοποιεί αντικείμενα και ονομάζει κατηγορίες.
• Μαθαίνει τα χρώματα.
• Κατανοεί και χρησιμοποιεί ερωτήσεις με τα γιατί, πώς, ποιον.
• Η γραμματική και το συντακτικό πλησιάζουν των ενηλίκων.
• Η ομιλία του είναι σε μεγάλο ποσοστό κατανοητή από τους ενήλικες.

Έως 5 ετών

• Κατανοεί βασικές έννοιες.
• Αντιλαμβάνεται έννοιες τους χρόνου.
• Μπορεί να αφηγηθεί απλές ιστορίες.
• Εκφέρει σωστά όλους τους ήχους, έκτος από το ρ.
• Λέει καθαρά τις περισσότερες λέξεις. Κάποιες φορές κάνει λάθη σε πολυσύλλαβες λέξεις και στους
• συνδυασμούς τριών συμφώνων.
• Μιλάει χωρίς να κάνει λάθη γραμματικά ή συντακτικά.
• Μπορεί να περιγράψει τα βήματα μιας διαδικασίας.

Έως 6 ετών

• Χρησιμοποιεί χρονικές έννοιες κατάλληλα.
• Ξεκινάει να αφηγείται ιστορίες με κατάλληλη αφηγηματική και γραμματική δομή και πληροφοριακή
• επάρκεια.
• Επικοινωνεί με ευκολία με ενήλικες και παιδία.
• Αντιλαμβάνεται κοινωνικούς κανόνες και κανόνες ευγένειας.
• Εκφέρει σωστά όλους τους ήχους και κατακτά τα τριπλά συμφωνικά συμπλέγματα

Η λογοθεραπεία ασχολείται με την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση των παρακάτω διαταραχών:

• Διαταραχές άρθρωσης
• Φωνολογικές διαταραχές
• Μαθησιακές Δυσκολίες
• Νευρογενείς κινητικές διαταραχές της ομιλίας (δυσαρθρίες και απραξία)
• Διαταραχές ρυθμού της ομιλίας (τραυλισμός, ταχυλαλία)
• Διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα
• Διαταραχές φωνής
• Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός)
• Καθυστέρηση λόγου και Ειδικές γλωσσικές διαταραχές
• Διάφορα σύνδρομα
• Νοητική υστέρηση
• Περιπτώσεις Διγλωσσίας
• Βαρηκοΐα
• Εγκεφαλική παράλυση
• Δυσκολίες μάσησης- κατάποσης
• Σχιστίες χείλους και Υπερώας
• Μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο
• Μετά από Κρανιοεγκεφαλικές Kακώσεις
• Στην Άνοια
• Στην Νόσο του Parkinson
• Στην Νόσο Alzheimer

Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας μπορεί να εμφανίσει δυσκολίες στη Γλωσσική Κατανόηση (δυσκολεύεται να καταλάβει οδηγίες, ερωτήσεις, έννοιες και σύνθετες προτάσεις) ή/και στη Γλωσσική Έκφραση (δυσκολεύεται να εκφράσει αυτά που επιθυμεί ή το κάνει με απλό ή/και ακατάλληλο τρόπο).

Οι δυσκολίες επηρεάζουν έναν ή και περισσότερους τομείς της γλώσσας:

• Την Άρθρωση, π.χ. δεν παράγει σωστά τον ήχο σ.
• Τη Φωνολογία, π.χ. μπερδεύει, παραλείπει ή αντικαθιστά τους ήχους των λέξεων.
• Τη Μορφολογία, π.χ. δυσκολεύεται με τις καταλήξεις του πληθυντικού αριθμού – λέει “δύο μπάλα” και όχι “δύο μπάλες” κ.α.
• Τη Σύνταξη, π.χ. δυσκολεύεται να σχηματίσει σωστές προτάσεις.
• Τη Σημασιολογία, π.χ. δεν χρησιμοποιεί πολλές λέξεις και φαίνεται να δυσκολεύεται στην ανάκληση γνωστών λέξεων.
• Την Πραγματολογία, π.χ. δυσκολεύεται να ξεκινήσει ή να διατηρήσει μία συζήτηση, να τηρήσει τη σειρά του σε μία συνομιλία κ.α.

Δυσκολίες έκφρασης με βάση την χρονολογική ηλικία του παιδιού μπορεί να είναι:

• Μη χρήση λέξεων στην ηλικία των 18 μηνών.
• Η έλλειψη προτάσεων 2 λέξεων στην ηλικία των 2 ετών.
• Ο λεξιλογικός πλούτος του να περιορίζεται σε λίγες λέξεις στα 3 του χρόνια.
• Η έλλειψη χρήσης προθέσεων ή πληθυντικού αριθμού στα 3-4 χρόνια.
• Να κάνει προτάσεις με λιγότερες από 4 λέξεις στα 3-4 χρόνια.
• Να παραλείπει μέρος λέξεων (συλλαβές) στην ηλικία των 4-5 χρονών.

Στις δυσκολίες κατανόησης έχουμε:

• Την έλλειψη ανταπόκρισης σε οικεία ονόματα στην ηλικία του 1 χρόνου.
• Έλλειψη εντοπισμού καθημερινών αντικειμένων όταν του ζητηθούν στην ηλικία 18 μηνών.
• Μη εκτέλεση απλών εντολών (π.χ. δώσε – πάρε)
• Μη κατανόηση γραμματικών στοιχείων (π.χ. ερώτηση – άρνηση) στην ηλικία των 2,5 ετών.

Άλλες δυσκολίες που μπορεί να εμφανίσουν είναι:

• Στη σίτιση (επιλεκτικότητα στις τροφές, μάσηση, κατάποση)
• Στη λειτουργικότητα της επικοινωνίας και τις κοινωνικές δεξιότητες
• Στον στοματοπροσωπικό μηχανισμό, μυολειτουργικές δεξιότητες και αισθητηριακές δυσκολίες προσώπου - στόματος
• Στις γνωστικές και επιτελικές λειτουργίες (προσοχή, συγκέντρωση, μνήμη, οργάνωση σκέψης, οπτική και ακουστική αντίληψη και επεξεργασία, λογικές διεργασίες, Κεντρική Συνοχή, ευελιξία σκέψης, επίλυση προβλήματος, ιδεασμός, Θεωρία του Νου, Θεωρία Συσχέτισης)

**Οι ηλικίες που αναφέρονται είναι ενδεικτικές.
Τα προβλήματα λόγου και ομιλίας επηρεάζουν την επικοινωνία του παιδιού καθώς και την σχέση του με τον εαυτό του και τους γύρω του. Η συχνότερη εκδήλωσή τους είναι κατά την διάρκεια της προσχολικής ηλικίας, γεγονός που αποδεικνύει την αναγκαιότητα της έγκαιρης παρέμβασης του λογοθεραπευτή, ώστε να αποκατασταθεί η γλωσσική οργάνωση.

Οι δυσκολίες αυτές εντοπίζονται από τους γονείς και επισημαίνονται από τον παιδίατρο, αλλά αξιολογούνται από τον λογοθεραπευτή. Ο λογοθεραπευτής, ύστερα από τη λήψη ενός αναλυτικού ιστορικού ανάπτυξης του παιδιού, μπορεί να προχωρήσει στην αξιολόγηση του ίδιου του παιδιού. Με βάση τα στοιχεία του ιστορικού καθώς και την κλινική του εικόνα μπορεί να εντοπίσει και να εστιάσει στις δυσκολίες του παιδιού. Παράλληλα, εκτιμά και τη γνωστική και κινητική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς και την ψυχολογική του ωριμότητα, παραπέμποντας σε κάποιες περιπτώσεις σε άλλο ειδικό (παιδοψυχολόγο  - εργοθεραπευτή).

Καλό είναι η θεραπευτική – αποκαταστασιακή παρέμβαση των παιδιών να ξεκινάει το συντομότερο δυνατό, με απώτερο στόχο, όπου και όταν είναι εφικτό, οι δυσκολίες να έχουν αντιμετωπιστεί πριν το παιδί ξεκινήσει το σχολείο, ώστε να αποφευχθούν μια σειρά άλλων προβλημάτων (ανάγνωση, γραφή, ψυχολογικά προβλήματα κλπ.)

Επειδή πολύ συχνά ο λογοθεραπευτής είναι ο πρώτος που βλέπει ένα παιδί, καθώς οι δυσκολίες του λόγου είναι πρώτες που προβληματίζουν συνήθως τους γονείς, σημαντικό μέρος της δουλειάς του είναι να συνεργάζεται στενά με διεπιστημονική ομάδα που απαρτίζεται από παιδοψυχίατρο, παιδοψυχολόγο, εργοθεραπευτή, ειδικό παιδαγωγό.

Η λογοθεραπεία για ενήλικες μπορεί να είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις:

• Αφασίας: Απώλεια της ικανότητας να χρησιμοποιεί ή να κατανοεί τη γλώσσα, συχνά λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου ή τραυματισμού.
• Δυσαρθρίας: Δυσκολίες στην προφορά των λέξεων λόγω νευρολογικών παθήσεων.
• Δυσφαγίας: Προβλήματα κατάποσης που μπορεί να προκύψουν από εγκεφαλικά επεισόδια, νευρολογικές παθήσεις ή άλλες αιτίες.
• Φωνητικές διαταραχές: Προβλήματα με τη φωνή, όπως βραχνάδα ή αλλαγές στον τόνο και την ένταση.

Οι υπεύθυνοι του “Φάρου Λέξεων” διαθέτουν υψηλή επιστημονική κατάρτιση και εξειδίκευση, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω πιστοποιήσεων:

• Πιστοποιημένοι στην νευρομυϊκή περίδεση για την αντιμετώπιση διαταραχών σίτισης, κατάποσης και ομιλίας.
• Πιστοποιημένοι χορηγητές της Δοκιμασίας «Παϊς» για την ανίχνευση διαταραχών επικοινωνίας αυτιστικού φάσματος σε παιδιά ηλικίας από 18 μηνών.
• Πιστοποιημένοι χορηγητές του αξιολογητικού τεστ MOXO για τη ΔΕΠΥ παιδιών και ενηλίκων.
• Πιστοποιημένοι στην νευρομυϊκή ηλεκτρική διέγερση και στο επιφανειακό ηλεκτρομυογράφημα με εφαρμογή σε όλες τις ηλικίες.